Województwo podkarpackie boryka się z szeregiem charakterystycznych problemów na rynku pracy, które wyróżniają ten region na tle kraju. Wśród najważniejszych wyzwań należy wymienić utrzymującą się wysoką stopę bezrobocia, niedopasowanie kwalifikacji do potrzeb rynku, dużą dysproporcję między liczbą bezrobotnych a dostępnymi ofertami pracy oraz postępującą depopulację. Jednocześnie region rozwija się w specyficznych niszach przemysłowych, takich jak lotnictwo czy IT, co tworzy ciekawą dychotomię między obszarami wysokiego i niskiego bezrobocia w obrębie województwa.
Wysoka stopa bezrobocia jako główne wyzwanie regionu
Województwo podkarpackie charakteryzuje się jedną z najwyższych stóp bezrobocia w kraju. Według najnowszych danych, na koniec lutego 2025 roku stopa bezrobocia w tym regionie wyniosła 9,1%, co wraz z województwem warmińsko-mazurskim plasuje Podkarpacie na ostatnim miejscu w kraju. Dla porównania, najniższe wskaźniki bezrobocia odnotowano w województwach: wielkopolskim (3,3%), śląskim (4,0%) oraz mazowieckim (4,3%). Ta znacząca różnica między województwami o najniższej i najwyższej stopie bezrobocia (5,8 punktu procentowego) wskazuje na utrzymujące się dysproporcje regionalne w Polsce.
Na przestrzeni ostatnich lat Podkarpacie konsekwentnie utrzymywało się w czołówce województw z najwyższym bezrobociem. Dane historyczne pokazują, że jesienią 2013 roku najtrudniej było o pracę właśnie na Podkarpaciu. Sytuacja nie uległa znaczącej poprawie, gdyż w 2021 roku stopa bezrobocia według BAEL wyniosła 4,8%, co było wyższe o 1,4 punktu procentowego od wskaźnika ogólnopolskiego i plasowało województwo na przedostatnim miejscu w kraju.
Co charakterystyczne, występuje znaczne zróżnicowanie w stopie bezrobocia w obrębie samego województwa. Podczas gdy w Krośnie stopa bezrobocia wynosiła zaledwie 2,5%, a w Rzeszowie 4,1%, w powiecie brzozowskim sięgała aż 19,1%. To pokazuje, jak niejednorodny jest rynek pracy w tym regionie.
Dysproporcja między bezrobotnymi a dostępnymi ofertami
Jednym z najpoważniejszych wyzwań Podkarpacia jest ogromna dysproporcja między liczbą bezrobotnych a dostępnymi ofertami pracy. W województwie podkarpackim na jedną ofertę pracy przypada aż 43 bezrobotnych, co stanowi najwyższy wskaźnik w kraju. Dla porównania, w województwie lubuskim na jedną ofertę pracy przypada zaledwie 9 bezrobotnych.
Podkarpacie, wraz z województwami świętokrzyskim i podlaskim, zgłasza najmniej ofert pracy w skali kraju. Ta sytuacja odzwierciedla strukturalny problem regionu, jakim jest po prostu brak wystarczającej liczby miejsc pracy. Jak wskazują badania: „Jest to kluczowa bariera, która wymaga podjęcia szeroko zakrojonych działań, których celem będzie tworzenie miejsc pracy dla kobiet oraz promocja przedsiębiorczości kobiet”.
Struktura gospodarki a wyzwania zatrudnieniowe
Województwo podkarpackie charakteryzuje się specyficzną strukturą gospodarczą, która bezpośrednio wpływa na tamtejszy rynek pracy.
Charakter regionu i dominujące branże
Podkarpacie jest opisywane jako „region słabszy pod względem rozwoju gospodarczego, rolniczy i z rozdrobnionymi usługami, choć z rozwijającym się przemysłem lotniczym”. Ta charakterystyka dobrze oddaje dwoistość rynku pracy – z jednej strony tradycyjne, niskopłatne sektory, z drugiej zaś wysoko wyspecjalizowane nisze, które jednak nie są w stanie wchłonąć całości dostępnej siły roboczej.
Dominującymi branżami, które mogą stanowić motor rozwoju regionu, są:
– Przemysł lotniczy i motoryzacyjny (tzw. Dolina Lotnicza)
– Sektor IT, szczególnie w Rzeszowie
– Logistyka i transport (dzięki położeniu blisko granicy z Ukrainą i Słowacją)
– Przemysł spożywczy i rolnictwo
– Budownictwo
Warto zauważyć specyfikę struktury zatrudnienia w regionie: „Na koniec 2023 roku liczba pracujących w regionie wyniosła 758,9 tysięcy osób, co stanowiło 5,0% wszystkich pracujących w kraju. Wśród pracujących większą część stanowili mężczyźni (54,1%). Dominującą formą zatrudnienia była praca najemna, którą wykonywało 77,2% ogółu pracujących”.
Niedopasowanie strukturalne rynku pracy
Istotnym problemem jest niedopasowanie kompetencji osób poszukujących pracy do wymagań pracodawców. Na Podkarpaciu szczególnie brakuje:
– Lekarzy różnych specjalności, fizjoterapeutów oraz opiekunów osób starszych
– Pracowników branży budowlanej (deficyt wynika z braku kształcenia w zawodach związanych z tzw. „budowlanką”)
– Specjalistów z uprawnieniami i kwalifikacjami, w tym kierowców tirów, samochodów ciężarowych i autobusów, operatorów specjalistycznych maszyn
– Nauczycieli przedmiotów zawodowych i praktycznej nauki zawodu oraz samodzielnych księgowych
Na rzeszowskim rynku pracy brakuje przede wszystkim „przedstawicieli sektora IT, kierowców, logistyków i handlowców, managerów, kurierów, kasjerów oraz pracowników produkcji”. To pokazuje, że nawet w stolicy województwa, będącej centrum rozwoju, istnieje wyraźny rozdźwięk między dostępnymi kwalifikacjami a potrzebami pracodawców.
Depopulacja jako wyzwanie długoterminowe
Kluczowym wyzwaniem strukturalnym dla Podkarpacia jest postępująca depopulacja regionu. „Na regionalnym rynku pracy narastającym problemem staje się depopulacja. Powoduje ona wzrost poszukiwanych pracowników z wymaganymi kwalifikacjami, uprawnieniami i umiejętnościami”.
Problem depopulacji wiąże się z kilkoma negatywnymi zjawiskami:
– Odpływem doświadczonych pracowników, odchodzących na emeryturę
– Migracją wykwalifikowanych kadr do innych regionów kraju, oferujących lepsze zarobki
– Emigracją zarobkową za granicę
– Migracją młodych ludzi do większych miast, co powoduje deficyt pracowników w niektórych zawodach
Niski wskaźnik zatrudnienia
Podkarpacie cechuje się również niskim wskaźnikiem zatrudnienia. „W 2021 roku wskaźnik zatrudnienia ludności w wieku 15-64 wyniósł na Podkarpaciu 63,1% i w porównaniu z krajem był niższy o 7,2 p. proc. Pod względem wysokości wskaźnika w rankingu województw, Podkarpacie uplasowało się na 16. miejscu w kraju”. Ta ostatnia pozycja wśród wszystkich województw jest symptomatyczna dla strukturalnych problemów rynku pracy w regionie.
Sytuacja kobiet na rynku pracy
Szczególnie trudna sytuacja dotyczy kobiet na podkarpackim rynku pracy. „Wyniki analizy potwierdziły istotnie gorszą sytuację kobiet na podkarpackim rynku pracy w porównaniu do sytuacji mężczyzn. Wskazują na to zarówno widoczne dysproporcje między kobietami i mężczyznami pod względem aktywności zawodowej, wskaźników zatrudnienia, odsetka osób bezrobotnych czy długości pozostawania bez pracy”.
W województwie tylko nieco ponad połowa ludności jest aktywna zawodowo (56,8%). „Proporcje między osobami aktywnymi i biernymi zawodowo są odmienne wśród kobiet i mężczyzn. Podczas gdy dwóch na trzech mężczyzn było aktywnych zawodowo, wśród kobiet jedynie co druga”. Ta dysproporcja wskazuje na istnienie barier strukturalnych dla kobiet na rynku pracy.
Pozytywne trendy i możliwości rozwoju
Mimo licznych wyzwań, województwo podkarpackie wykazuje również pozytywne trendy, które mogą przyczynić się do poprawy sytuacji na rynku pracy:
Wzrost wynagrodzeń
Pomimo wysokiej stopy bezrobocia, województwo podkarpackie charakteryzuje się systematycznym wzrostem wynagrodzeń. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w regionie wykazuje tendencję wzrostową, co może świadczyć o rosnącej konkurencji wśród pracodawców o wykwalifikowanych pracowników, mimo ogólnie wysokiego poziomu bezrobocia.
Rozwój wyspecjalizowanych branż
Podkarpacie od lat jest kojarzone z przemysłem lotniczym i motoryzacyjnym. „Region ten jest częścią tzw. Doliny Lotniczej, skupiającej największe zakłady produkcyjne i centra badawczo-rozwojowe związane z technologiami lotniczymi”. Ten sektor oferuje stabilne zatrudnienie i przyciąga wykwalifikowanych specjalistów.
Sektor IT z roku na rok nabiera znaczenia także w województwie podkarpackim. „Rzeszów, jako największe miasto regionu, przyciąga coraz więcej firm zajmujących się tworzeniem oprogramowania, analizą danych oraz cyberbezpieczeństwem”. Rozwój tych sektorów może w dłuższej perspektywie przyczynić się do zmniejszenia bezrobocia w regionie.
Wnioski
Województwo podkarpackie doświadcza szeregu specyficznych wyzwań na rynku pracy, które wyróżniają je na tle pozostałych województw. Najważniejsze z nich to:
1. Utrzymująca się wysoka stopa bezrobocia (9,1% w lutym 2025), która wraz z województwem warmińsko-mazurskim jest najwyższa w kraju
2. Drastyczna dysproporcja między liczbą bezrobotnych a dostępnymi ofertami pracy (43 bezrobotnych na jedną ofertę pracy)
3. Niedopasowanie strukturalne kwalifikacji mieszkańców do potrzeb rynku pracy
4. Postępująca depopulacja i odpływ wykwalifikowanych pracowników
5. Najniższy wskaźnik zatrudnienia w kraju (63,1% w 2021 roku)
6. Znaczące nierówności w sytuacji kobiet i mężczyzn na rynku pracy
Jednocześnie region rozwija się w specjalistycznych niszach, takich jak lotnictwo, motoryzacja czy IT, co tworzy potencjał do poprawy sytuacji w przyszłości. Nierównomierny rozwój poszczególnych części województwa (np. Rzeszów i Krosno vs. powiat brzozowski) wskazuje na potrzebę zróżnicowanych strategii rozwoju rynku pracy, dostosowanych do lokalnych uwarunkowań.
Przezwyciężenie tych wyzwań wymaga kompleksowych działań, w tym tworzenia nowych miejsc pracy, lepszego dopasowania systemu edukacji do potrzeb pracodawców oraz przeciwdziałania depopulacji poprzez zwiększanie atrakcyjności regionu dla młodych i wykwalifikowanych pracowników.
Skontaktuj się z autorem: kontakt
Źródła:
[1] [PDF] ANALIZA ZAPOTRZEBOWANIA REGIONALNEGO RYNKU PRACY … https://rpo.podkarpackie.pl/images/dok/2019/pliki/Analiza_zapotrzebowania_regionalnego_rynku_pracy_na_zawody_v_1_3.pdf
[2] 2.4. Rynek pracy – Regionalne Obserwatorium Terytorialne https://archrot.podkarpackie.pl/index.php/kapital-ludzki-i-spoleczny-2030/2-4-rynek-pracy
[3] Praca w regionie: podkarpackie – infoPraca.pl https://www.infopraca.pl/praca?rg=podkarpackie
[4] Rynek pracy na Podkarpaciu – w jakich branżach najłatwiej znaleźć … https://nadwisla24.pl/2025/03/10/rynek-pracy-na-podkarpaciu-w-jakich-branzach-najlatwiej-znalezc-zatrudnienie/
[5] Umiarkowanie dobry rok na podkarpackim rynku pracy https://rzeszow-news.pl/umiarkowanie-dobry-rok-na-podkarpackim-rynku-pracy/
[6] [PDF] RAPORT KOŃCOWY Z BADANIA EWALUACYJNEGO https://www.ewaluacja.gov.pl/media/24938/Kobieta%20na%20podkarpackim%20rynku%20pracy%20w%20kontek%C5%9Bcie%20dzia%C5%82a%C5%84%20finansowanych%20z%20EFS.pdf
[7] Rynek pracy w województwie podkarpackim w 2022 r. https://rzeszow.stat.gov.pl/opracowania-biezace/opracowania-sygnalne/praca-wynagrodzenie/rynek-pracy-w-wojewodztwie-podkarpackim-w-2022-r-,2,10.html
[8] Oferty pracy: Branży Lotniczej (Podkarpackie) – Indeed https://pl.indeed.com/q-bran%C5%BCy-lotniczej-l-podkarpackie-oferty-pracy.html
[9] Rynek pracy 2025. Kto zyska, kto straci, a kto zdobędzie przewagę? https://power.parp.gov.pl/component/content/article/87963:rynek-pracy-2025-kto-zyska-kto-straci-a-kto-zdobedzie-przewage
[10] Sytuacja na rynku pracy w Rzeszowie – jaka stopa bezrobocia? https://www.gowork.pl/blog/sytuacja-na-rynku-pracy-w-rzeszowie/
[11] [PDF] Pasternak – Malicka 11 – DOI – Politechnika Rzeszowska http://doi.prz.edu.pl/pl/pdf/einh/150
[12] Stereotyp podkarpackiego rynku pracy – czyli czego o nim nie wiemy? https://www.prawo.pl/kadry/stereotyp-podkarpackiego-rynku-pracy-czyli-czego-o-nim-nie-wiemy,280128.html
[13] Rynek pracy w Rzeszowie – Blog – ePraceo.pl https://epraceo.pl/blog/rynek-pracy-w-rzeszowie/
[14] Rynek pracy 2025: kluczowe branże i wyzwania – Carpatia Biznes https://www.carpatiabiznes.pl/rynek-pracy-2025-kluczowe-branze-i-wyzwania/
[15] Polski rynek pracy w obliczu wyzwań. „Napięcia w 2025 mogą się … https://biznes.interia.pl/gospodarka/news-polski-rynek-pracy-w-obliczu-wyzwan-napiecia-w-2025-moga-sie,nId,7880922
